ਜੇ ਨੀਚੇ ਫਲੈਟ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾ ਮਰੀਜ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਟਾਇਲਟ ਰਾਹੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੈ ਵਾਇਰਸ ?

ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ਕਿ  ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਇਕ ਸਪਰੇਅ ਬੋਤਲ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਫੁੱਟ ਹਵਾ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਡਿੱਗ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਬਦਲ ਗਈ।  ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਡੀਓ ਵਰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਛਿੜਕਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਕਮਰਾ ਇਸ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ। ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਜੋ ਹਵਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਕ ਮਰੀਜ਼ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਚਿਮਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਾਇਰਸ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ।ਕੀ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਆਸ -ਪਾਸ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟਸ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ? ਵਾਇਰਸ ਬਲਕੋਨੀਆ ਲੰਘਣ ਜਾਂ ਫ਼ਿਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਜਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇ ਮਕਾਨ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਆਸ -ਪਾਸ ਚੱਕਰ ਲਾਉਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਅਜੇ ਤੱਕ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਵਾਇਰਸ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਹੈ – ਟਾਇਲਟ।ਦਸਤ ਕੋਵਿਡ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰ/ਐਨ.ਏ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕੋਡ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਮਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜੇ ਵਾਇਰਸ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਮਲ ਵਿਚ ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਛੂਤ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਸੋਚੋ ਜੇ ਮਰੀਜ਼ ਮਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਲੱਸ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਮਰੀਕੀ ਅਖਬਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਫਲੱਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਲ ਵਿੱਚ ਬੁਲਬੁਲੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸ ਨਿਕਲ ਕੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਟੀਐਚ ਚੈਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਵਿੱਚ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬਿਲਡਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਜੋਸਫ਼ ਜੀ ਅਲਨ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।ਅਲਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਲੱਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੀ ਪ੍ਰਤਿ ਕੁਬਿਕ ਮੀਟਰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਕਣ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਵਾਇਰਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਦਫਤਰ ਜਾਂ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦੇ ਟਾਇਲਟ ਵਿਚ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਪਭੋਗਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਭਾਵ,ਜੇ ਕੋਈ ਸੰਕਰਮਿਤ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਾਇਰਸ ਕਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਫਲੈਟ ਟਾਇਲਟ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਟਾਇਲਟ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਆਓ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਸਮਝੀਏ। ਅਮੋਯ ਗਾਰਡਨ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੀ ਇੱਕ 50 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾਰਸ ਦਾ ਮਹਾਮਾਰੀ 2003 ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦੇ 342 ਵਸਨੀਕ ਬਿਮਾਰ ਪੈ ਗਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 42 ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਸਾਰਜ਼ ਵੀ ਕੋਵਿਡ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸੀ।  ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਐਮੋਏ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿਚ ਪਲੰਬਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਿਆ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ,ਸਾਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ 14 ਮਾਰਚ 2003 ਨੂੰ ਅਮੋਏ ਗਾਰਡਨਜ਼ ਦੇ ਬਿਲਡਿੰਗ ਈ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉਹ ਲਗਭਗ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਦੇ ਇੱਕ ਫਲੈਟ ‘ਤੇ ਗਿਆ।

ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਦਸਤ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਉਥੇ ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਫਿਰ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰਸ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਨਿਊ  ਇੰਗਲੈਂਡ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਚ ਛਪੀ ਖ਼ਬਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ 187 ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ 99 ਇਕੱਲੇ ਬਿਲਡਿੰਗ ਈ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੇਸ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਫਲੈਟ ਦੇ ਉੱਪਰ ਫਲੈਟ ਤੋਂ ਮਿਲੇ । ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਖੂਨ ਵਗਣ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੋਈ ਸੰਕਰਮਣ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।