12ਵੀਂ ਪਾਸ, ਜੁੱਤੀਆਂ ਗੰਢਦੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ M.A. ਚ ਪੜ੍ਹਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ

ਟਾਂਡਾ ਰੋਡ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਹੱਲਾ ਸੁਭਾਸ਼ ਨਗਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ (75) 12ਵੀਂ ਪਾਸ ਹੈ। ਘਰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਮੋਚੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਕੂਨ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ 12ਵੀਂ ਪਾਸ ਹਨ, ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸਮਝ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਏਕਲਵਯ ਇਗਨੂ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ 2 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਵਲ ਮੋਚੀ ਉੱਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ ਘਰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਜੁੱਤੀਆਂ ਗੰਢਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਰਚਦੇ ਹਨ। ਸੁਭਾਸ਼ ਨਗਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਦੁਕਾਨ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਤਾਜ਼ੇ ਨਵੇਂ ਜੁੱਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਦਿੱਖ ਜਾਣਗੇ। ਅਕਸਰ, ਸਾਹਿਤ-ਜਾਣਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੇ ਸਾਹਿੱਤਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵੱਡੇ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕਰਨਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੁਆਰਕਾ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫ਼ੁਰਸਤ ਦੇ ਪਲਾਂ ਵਿਚ, ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ।ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ 12 ਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ 1983 ਵਿੱਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਾਪਸ ਆਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ਗੰਢਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪੇਸ਼ੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਲਗਾਵ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ। ਡਾ. ਸੁਰੇਂਦਰ ਅਣਜਾਣ ਦੀਆਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੂਠਨ ਨਾਵਲ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਸਾਲ ਬੈਸਟ ਸੈਲਰ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਮਸ਼ਾਲਚੀ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਲਿਤ ਦਰਸ਼ਨ ਕਿਤਾਬ, ਹਿੰਦੂਤਵ ਤੇ ਦੁਰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੰਸ, ਦਿਨਮਾਨ, ਵਾਗਰਥ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖੇ।ਦੁਆਰਕਾ ਭਾਰਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਭਾਂਡੇ ਮਾਂਜਣ ਤੇ ਜੁੱਤੇ ਮੋਚੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀਨਤਾ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਨਕਾਰਾਤਮਿਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਸ ਦਾ ਕਰਮ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਘਰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਜੁੱਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂਕਿ ਉਹ ਮਾਨਸਿਕ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲਈ ਤੇ ਆਰਾਮ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।